Ograniczenie a pozbawienie władzy rodzicielskiej
Niestety rodzice nie zawsze odpowiednio wywiązują się ze swoich obowiązków, wśród których podstawą jest troska o dziecko i opieka nad nim. Tymczasem przepisy polskiego prawa rodzinnego za podstawową wartość uznają właśnie dobro dziecka i zawsze, kiedy jest ono zagrożone, organy państwowe, a zwłaszcza sądy, mają obowiązek podjęcia odpowiednich działań – należy do nich m.in. ograniczenie oraz pozbawienie władzy rodzicielskiej. Na czym polegają oba te rozwiązania?
Najpierw łagodne środki
Ograniczenie władzy rodzicielskiej polega na wyłączeniu możliwości wykonywania przez rodzica wskazanych uprawnień, jakie posiada wobec dziecka, np. w zakresie opieki nad nim. Może ono dotyczyć jednego lub obojga rodziców i najczęściej ma charakter przejściowy, orzekany na czas istnienia przyczyn uzasadniających zastosowanie takiego rozwiązania.
Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, sąd ogranicza władzę rodzicielską wówczas, gdy zagrożone jest dobro dziecka. Ograniczenie to może polegać m.in. na określeniu, jakie czynności nie mogą być dokonywane przez rodziców bez zezwolenia sądu, czy na ustanowieniu kuratora bądź umieszczeniu dziecka w pieczy zastępczej.
Poważne nadużycia
Z pozbawieniem władzy rodzicielskiej możemy mieć do czynienia w trzech przypadkach:
- jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody;
- rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka;
- ponadto sąd ma prawo pozbawić władzy rodzicielskiej, jednego lub obydwoje rodziców, gdy jej ograniczenie nie przyniosło spodziewanego efektu.
Trzeba zauważyć, że zastosowanie ograniczenia lub pozbawienia władzy rodzicielskiej w dużej mierze zależy od oceny przez sąd okoliczności, które je uzasadniają. Przepisy prawa zostały sformułowane tak, aby sądy miały tu stosunkowo dużą swobodę działania.